موشک بولاوا؛ سایه مرگ روسی بر سرِ دار و دسته البغدادی

 حدود ۱۰ ماه پیش بود که فدراسیون روسیه موشکی قاره‌پیما با کلاهک تقسیم‌شونده آزمایش کرد که توانمندی‌های بسیاری را در نبردهای موشکی دارد و این امر موجب بهت و حیرت داعش و اربابانش شد.

با توجه به اینکه فدراسیون روسیه تا کنون اراده‌ای جدی در مبارزه با تروریست‌های تکفیری را به نمایش گذاشته؛ بعید نیست که همچون موشک کلاب و کالیپر که علیه اهداف تروریست‌های داعش شلیک شد، این موشک نیز به اهداف تعیین شده در شرق سوریه شلیک شود و کمکی برای سوخو و میل در یاری رساندن به بشار اسد باشد.

موشک‌های گذشته روسی از جمله کلاب در ماه‌های اخیر اهداف تروریست‌ها را در سوریه منهدم کردند و خسارات سنگینی به داعش و دیگر تروریست‌ها وارد آوردند و لذا این سوال مطرح می‌شود که آیا پس از موشک  کلاب  نوبت شلیک موشک  بولاوا  است؟ کشور روسیه یکی از دارندگان تکنولوژی سامانه موشک‌های زیرسطح به سطح بالستیک (SLBM) که منحصرا برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای ساخته شده است می‌باشد.

هم‌اکنون مرحله جدیدی در ساخت و استفاده سلاح هسته‌ای استراتژیک ویژه پرتاب از دریا فرا رسیده است. روسیه نیز اعلام کرده است که تولید انبوه موشک استراتژیک دریایی “بولاوا-ام” آغاز شده است. این موشک پیشرفته روسی از خانواده موشک‌های بالستیک قاره پیماست که منحصرا از زیردریایی شلیک می‌شود و جدیدترین و مدرن‌ترین موشک قاره‌پیمایی است که تابه حال برای شلیک از زیردریایی طراحی و ساخته شده است.

به گفته کارشناسان موشکی روسیه این موشک سوخت جامد، از نظر طراحی و تکنولوژی بر اوج قله رده بندی موشک‌های بالستیک قرار دارد

به گفته مقامات ارشد موشکی روسیه این موشک از نظر تکنولوژی ساخت، کاملا در برابر طرح سپر ضدموشکی آمریکا که در حال اجرای آن می‌باشد مصونیت دارد و این طرح نمی‌تواند در برابر این موشک و موشک‌های سری TOPOL-M واکنش خاصی نشان دهد. توانایی موشک در انجام مانور تا رسیدن به هدف یکی از راه‌های گریز موشک از هواپیماهای رهگیر ضد موشک تا رسیدن به فاز پایانی شلیک می‌باشد. اما فاز پایانی مهم‌ترین مرحله یک موشک بالستیک است و برای افزایش شانس رسیدن موشک به هدف در این فاز اقدامات و تمهیدات ویژه‌ای در نظر گرفته شده است.

بولاوا که به تعبیری یکی از گران قیمت‌ترین پروژه های تسلیحاتی روسی می‌باشد، به عنوان سنگ بنای سه گانه  تهاجم هسته‌ای روسیه در آینده نام برده می‌شود. این موشک نام خود را از بولاوا که یک کلمه روسی و به معنای ” گرز” می باشد‌، به ارث گرفته است.

ویژگی‌های بولاوا

مهم‌ترین اقدام روس‌ها در ساخت بولاوا؛ پوشاندن کلاهک موشک با پوشش خاصی است که آن را در برابر مواد شیمیایی، اشعه رادیو اکتیو، تداخلات الکترومگنتیک ( EMP ) و پارازیت‌های رادیویی و مزاحمت‌های فیزیکی مصون نگه می‌دارد. تا قبل از این موشک‌هایی که ساخته می‌شدند با یک انفجار اتمی در فاصله حتی ۱۰ کیلومتری و رسیدن تشعشعات به کلاهکشان از کار می‌افتادند.

یکی از راه‌های از بین بردن موشک‌های بالستیک یک انفجار اتمی در ارتفاع بالا و از کار انداختن ان توسط تشعشعات است. این روش از روش‌های اولیه برای از بین بردن موشک قبل از رسیدن به محدوده هدف است.

گفتنی است این موشک طوری طراحی شده است که قابلیت ایستادگی و مقاومت در برابر چنین انفجارهای اتمی را حتی تا فاصله ۵۰۰ متری خود نیز دارد و رهگیری آن تا هنگامی که فاز پایانی عملیات آن به اتمام نرسیده است به خاطر قابلیت مانور زیاد بسیار مشکل است  و تا زمانی که این حرکت ادامه دارد رهگیری و انهدام بولاوا مشکل است. تکنولوژی موشک SS-NX-30 از لحاظ ساخت همانند موشک SS-27 است و تنها فرق این دو، کاهش اندک برد نهایی موشک SS-NX-30 است که برد آن را به ۱۰ هزار کیلومتر رسانده است و دلیل این کاهش، انطباق موشک با شلیک از زیردریایی می‌باشد.

طبق گزارشات تفاوت دیگر در کلاهک آنهاست که موشک Bulava می‌تواند کلاهک‌های اتمی ۵۵۰ کیلو تنی حمل کند. تعداد دقیق کلاهک‌هایی که این موشک حمل می‌کند مشخص نیست، اما گفته می‌شود کلاهک‌ها هر یک دارای سیستمی هستند که می‌توانند با ایجاد چند کلاهک مجازی در دید رادارهای دشمن، آنها در رهگیری به اشتباه بیاندازند. سیستم هدایت کلاهک‌ها توسط کامپیوتر است که با استفاده از ماهواره GLOSNASS هدایت را انجام می‌دهد . این سیستم ناوبری میزان دقت این کلاهک‌ها را به حدود ۳۵۰ متر رسانده است . البته به گفته برخی منابع این دقت از این مقدار هم بیشتر است.

 Bulava روی رزم‌ناوهای استراتژیک زیر دریایی از نوع ۹۵۵ “بوری” کار گذاشته می‌شود. سه فروند از این نوع زیردریایی با نام های “یوری دلگاروکی”، “ولادیمیر مونوماخ” و “الکساندر نفسکی” استفاده خواهند شد.

در ابتدا از ۶ پرتاب آزمایشی بولاوا، ۴ پرتاب با شکست کامل مواجه شدند. به اجبار آزمایشات دیگری انجام شد که طبق گفته فرمانده کل نیروی دریایی روسیه موفقیت‌آمیز بود، اما طبق نظرات کارشناسان مستقل، این آزمایشات بدون درخشش خاصی انجام شده بود. کارشناسان می‌گویند، یکی از سه کلاهک روی موشک، به میدان تیر نرسیده است. اما این مسئله سازندگان بولاوا و مدیران آنها را نا امید نکرد. “آناتولی پرمینوف” رئیس آژانس فدرال فضایی روسیه تاکید کرده بود که قبل از عرضه موشک به نیروهای مسلح، حداقل به ۱۲- ۱۴ پرتاب نیاز است. در عین حال وی به تجربه آمریکا اشاره داشت که ضمن ساخت موشک مشابه “Trident II” نیاز به ۱۹ پرتاب از زمین و ۹ پرتاب از زیردریایی داشتند.

مشخصات بولاوا

کلاس: SLBM

وزن پرتاب: ۳۶ تن

سیستم هدایت: اینرسی

طول: ۱۱٫۵

قطر: ۲ متر

وزن هر کلاهک: ۱۰۰ الی ۱۵۰ کیلوگرم

سال عملیاتی شدن: ۲۰۱۰ با ادامه آزمایشات و در حال تکمیل شدن

برد: ۱۰ هزار کیلومتر

مراحل شلیک: ۳ مرحله ، هر ۳ با سوخت جامد

شعاع خطا: ۳۵۰ متر

تعداد کلاهک: ۱۰

موتور: سه مرحله ای ، سوخت جامد ، سوخت مایع

هدایت: اینرسائی (احتمالا آسترو-اینرسیائی ) / قابلیت بروز رسانی برای هدایت بوسیله گلوناس

دقت: ۳۵۰ متر

سکوی پرتاب: زیردریائی های کلاس بوری / زیردریائی های کلاس تایفون

طبق اطلاعات منتشره در مطبوعات غربی، موشک سه پله‌ای بولاوا که با سوخت جامد کار می‌کند، یکی از سبک‌ترین موشک‌ها در نوع خود است. وزن آن ۳۰ تن و برد عمل آن ۸ هزار کیلومتر است. این موشک می‌تواند به ۴ تا ۱۰ کلاهک هسته ای مجهز شود.

احتمالاً بولاوا با ۱۰ کلاهک در نیروهای مسلح روسیه به کار گرفته خواهد شد، در غیر این صورت ارزش نظامی آن چندان زیاد نخواهد بود. مسئله در این است که زیردریایی‌های اتمی نوع “بوری” با ۱۲ سکوی پرتاب موشک طراحی شده‌اند. ساختمان رزم ناو “یوری دلگاروکی” دقیقاً چنین خواهد بود. اما زیردریایی بعدی از همین پروژه، یعنی “ولادیمیر مونوماخ” و “الکساندر نفسکی”، اکنون با قابلیت پرتاب ۱۶ موشک ساخته می‌شوند؛ اگر طرح‌های موجود اجرا شوند، روی سه زیردریایی اتمی ۴۴ بولاوا و ۴۴۰ کلاهک هسته‌ای جای می‌گیرند. این سهمی چشمگیر در بالا بردن توان بازدارندگی استراتژیک هسته‌ای خواهد داشت که از دکترین نظامی روسیه سر چشمه می‌گیرد.

آزمایش‌های “بولاوا” و ویژگی‌های آن از اسرار دولتی روسیه هستند؛ یکی از علل سری بودن اوضاع پیرامون “بولاوا” و “یوری دلگاروکی” و سایر رزم‌ناوهای مشابه آن در این است که آنها اسیر جاه‌طلبی‌های سیاسی برخی از مقامات بلندپایه روسیه شده‌اند که این خود سبب می‌شود که تولید انبوه “بولاوا” که هنوز تکمیل نشده آغاز شده و باری دیگر وعده داده شود که رزم‌ناو جدید مجهز به موشک جدید استراتژیک به نیروی دریایی روسیه عرضه خواهد شد.

موشک بالستیک بولاوا که قابلیت حمل کلاهک‌های هسته‌ای را دارد قرار است جایگزین موشک‌های قدیمی روسیه که مربوط به دوره شوروی است شود

آخرین زیردریایی اتمی روس‌ها، رزم ناو موشکی – استراتژیک نوع سنگین پروژه ۹۴۱ به نام “آکولا” نیز پس از پایان یافتن آزمایش‌ها قرار است به “بولاوا-ام” مجهز شود. در “آکولا” بر خلاف پروژه ۹۵۵، نه ۱۲ و ۱۶ و بلکه ۲۰ سکوی پرتاب موشک وجود دارد که این موضوع می‌تواند بلافاصله پتانسیل بازدارنگی هسته‌ای دریایی روسیه را به میزان ۲۰۰ کلاهک افزایش دهد. همانطور که گفته شد یک موشک بولاوا قادر است شش تا ۱۰ کلاهک هسته‌‌ای را در خود جای دهد که این تعداد می‌تواند اثر تخریبی ۱۰۰ برابر بیشتر از انفجاری که در سال ۱۹۴۵ هیروشیما را تخریب کرد به بار آورد.

یکی از معاونان نخست وزیر فدراسیون روسیه اعلام داشته که مسئولین “روس کاسموس” باید موضع فعال‌تری در رابطه با آزمون و آماده‌سازی تولید انبوه مجموعه‌های موشکی استراتژیک “بولاوا” داشته باشند. “توجه کافی به کارهای مربوط به قطعات و سازه‌های مجموعه‌های موشکی استراتژیک “بولاوا” که باید روی زمین انجام شوند، مبذول نمی‌شود. کم نیستند مواردی که آزمون‌‌های عملی به محاسبات ریاضی تبدیل می‌شوند”. گفتنی است در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۸ پس از پرتاب موشک “بولاوا” از زیردریایی اتمی “دمیتری دانسکوی”، این موشک خودبخود نابود شده و در هوا منفجر شد.

بولاوا می‌تواند شش یا ده بلوک هسته‌ای هیپرسونیک با قابلیت مانور و رهنمون‌سازی جداگانه داشته باشد که می‌توان ارتفاع و جهت مسیر پرواز آنها را تغییر داد. در حال حاضر این موشک در زیردریایی‌های کلاس تایفون روسیه استفاده می‌شوند؛ ولی به زودی با تحویل اولین زیردریایی ‘ Borey’ class در این زیردریایی نیز استفاده خواهند شد، زیرا این زیردریایی پیشرفته انطباق کامل با این موشک دارد و جایگاه‌های موشک آن مخصوص پرتاب همین سری موشک هستند.

دلیل شلیک موشک‌های قاره‌پیما روسی چیست

شلیک موشک‌های قاره پیمای روسی به طور کلی دو دلیل دارد؛ مبارزه با تروریست‌های داعش و مقابله با طرح‌های سپرموشکی ایالات متحده آمریکا در قاره سبز و خصوصا شرق اروپا.

مسئله تامین امنیت موشکی قاره اروپا بزرگ‌ترین مسئله مورد اختلاف میان روسیه و غرب به سرکردگی آمریکاست. رئیس جمهور روسیه درباره پیامدهای استقرار سامانه موشکی آمریکا  در اروپا به واشنگتن هشدار داده و به عنوان یکی از تدابیر برای پاسخ به این سامانه، از امکان استقرار موشک‌های تاکتیکی در مرزهای شرقی روسیه خبر داده است. استقرار سامانه‌های دفاع موشکی آمریکا و ناتو در اروپا، اکنون از مسائل اصلی مورد اختلاف بین روسیه و غرب محسوب می‌شود و اقداماتی که در این زمینه از طرف آمریکا یا ناتو صورت می‌گیرد ، همواره اعتراض روس‌ها را برانگیخته است.

تلاش آمریکا و ناتو برای استقرار هر چه سریع‌تر سامانه‌های دفاع موشکی در مناطق مختلف اروپا که از دیدگاه روسیه‌، فقط با هدف کاهش توانمندی نیروی موشکی راهبردی این کشور انجام می‌شود، از مهم‌ترین و نزدیک‌ترین تهدیدها به شمار رفته و لذا روسیه نیز هم در واکنش به این اقدام و نیز تقویت نیروهای راهبردی خود اقدام به تشکیل نیروی هوا فضا کرده و آزمایش‌های موشکی انجام می‌دهد.

 باشگاه خبرنگاران جوان